Obiekty Zabytkowe

  • Kościół parafialny zabytkowy w Gozdowie p.w. Wszystkich Świętych – kościół murowany, neogotycki z 1901-02r.; dzwonnica murowana początek XX w.

Współczesny kościół to kościół neogotycki budowany w latach 1898-1908, ufundowany przez państwa Florentynę i Mariana Kuskowskich, którzy pochodzili z tych okolic, konkretnie z Kuskowa. Obydwoje zmarli w 1901 roku i nikt nie wie, gdzie są pochowani. W Rosji dorobili się majątku i ufundowali trzy kościoły: m.in. Święty Krzyż w Warszawie i szkołę w Kowalewie-Skorupkach. Dziś kościół w Gozdowie, na który Kuskowscy wyłożyli 28 tysięcy rubli w złocie, nadaje się do gruntownego remontu.

Parafia została erygowana 18 lipca 1305 r. z fundacji Krystyna, wojewody czerskiego. Kościół pw. Wszystkich Świętych konsekrował biskup Płocki Jan. Z akt wizytacyjnych z 1598 r. wiadomo, że istniał drewniany, konsekrowany Kościół. Być może dotrwał on do początku wieku XVIII, kiedy to w 1735 r. wybudowano kolejną drewnianą świątynię staraniem S. Niszczyckiego, kasztelana raciażskiego i A. Karskiego, łowczego dobrzyńskiego. Kościół ten po stu latach rozebrano, wznosząc na jego miejscu w 1846 r. kolejny, który dotrwał do końca XIX w.Obecny murowany, neogotycki Kościół z trzema wieżami – według projektu architektów Edwarda Cichockiego i Jana Hinza – zbudowano w latach 1898-1908 przy wydatnej pomocy materialnej małżonków Florentyny i Mariana Kuskowskich. Budowę rozpoczął ks. Andrzej Lewandowski, który zmarł w 1901 r., a dokończył ks. Józef Piekut. Konsekrował go 21 października 1909 r. bp Antoni Julian Nowowiejski. W latach 1942-1945 świątynia była zamknięta. Kościół wyposażony jest w ołtarz główny z bogatą nastawą oraz ołtarze boczne: Serca Jezusowego i św. Antoniego.

  • Kościół parafialny zabytkowy w Kurowie p.w. Św. Apostołów Piotra i Pawła – kościół murowany z 1884-86r. w stylu elektycznym; dzwonnica murowana lata 20 XX w.

Obecną murowaną świątynię w stylu eklektycznym wybudował ks. W. Żbikowski w latach 1884-1886, według projektu architekta L. Gosławskiego. Konsekrował ją 24 sierpnia 1886 r. bp Henryk Piotr Dołęga Kossowski. W 1888 r. wykonano w kościele polichromię, odnowioną w 1927 r. Spośród zabytków sztuki sakralnej na uwagę zasługują: monstracja wieżyczkowa z I połowy XVII w., puszka barokowa z pierwszej połowy XVII w. oraz relikwiarz w formie krzyża z figurką pelikana w zwieńczeniu z końca XVII w.

Parafia powstała prawdopodobnie w drugiej połowie XIII w. W 1348 r. bp Klemens dokonał odnowienia erekcji parafii i potwierdził prawo patronatu nad kościołem przysługujące dziedzicom z Kurowa i Ostrowa. W 1731 i 1785 r. świątynia była remontowana.

  • Plebania murowana w Bonisławiu – lata 30 XX w.
  • Kaplica cmentarna murowana w Bonisławiu – lata 30 XX w.

PARKI ZABYTKOWE

Parki zabytkowe orzeczone to:

  • park w Dzięgielewie – pow. 3,65 ha, park dworski z XIX w.
  • park w Gozdowie – pow. 6,5 ha, park z I poł. XI w.
  • park w Lelicach – pow. 6,3 ha, park z dworem

 

Parki zabytkowe nieorzeczone to:

  • park w Kolczynie – pow. 6,25 ha, park z XIX w.
  • park w Czachowie – pow. 1,29 ha, park z XIX w.
  • dom drewniany z połowy XIX w. w Kowalewie Skorupkach (własność p. Jerzego Szymańskiego)


MIEJSCA PAMIĘCI NARODOWEJ

  • Grób nieznanego żołnierza

Na cmentarzu rzymsko-katolickim w Bonisławiu znajdowały się dwie mogiły żołnierzy, poległych we wrześniu 1939 roku w walce z hitlerowcami. W wyniku przeprowadzonych prac modernizacyjno-remontowych w sierpniu 2009 r. te mogiły połączono w jeden wspólny grób. Prace te zostały wykonane z inicjatywy samorządu gminy Gozdowo przy wsparciu finansowym Rady Ochrony Miejsc Pamięci Walk i Męczeństwa oraz Wojewody Mazowieckiego.

  • Pomnik pamięci narodowej we wsi Lelice

Pomnik usytuowany jest przed Szkołą Podstawową w Lelicach, przy drodze wojewódzkiej z Sierpca do Płocka. Jest to pomnik ku czci tutejszych mieszkańców zamordowanych przez hitlerowców w czasie II wojny światowej. W miejscu tym dnia 28 czerwca 1942 roku Niemcy dokonali aresztowania mieszkańców Lelic i okolicznych wsi. Opierając się na wspomnieniach naocznych świadków tego wydarzenia (p. Antoniego Grabowskiego, któremu udało się zbiec z miejsca obławy oraz P. Jana Kalinowskiego aresztowanego, który przeżył więziony w KL Stutthof) Niemcy w odwecie za zabicie dwóch żandarmów we wsi Łysakowo przeprowadzili obławę i aresztowali ludzi według sporządzonej listy. Wszystkich aresztowanych – 18 osób Gestapo wywiozło samochodem krytym tzw. więźniarką do więzienia śledczego w Płocku. Tam zmarł lub został zabity jeden z więźniów p. Jan Rogieński. W więzieniu w Płocku byli przetrzymywani ok. dwóch miesięcy, potem wywieziono ich do Działdowa, gdzie byli więzieni w koszarach wojskowych. Po pięciu miesiącach pobytu zostali przewiezieni do obozu koncentracyjnego Stutthof. Tam przebywali do stycznia 1945 r., kiedy to Niemcy przystąpili do ewakuacji obozu. P. J. Kalinowski i J. Paćkowski zostali drogą morską na barkach tzw. berlinkach przetransportowani do Danii razem ze 180 innymi więźniami. Po roku pobytu w Danii powrócili do Polski.Aby upamiętnić zamordowanych w czasie wojny mieszkańców w 1972 r. w Lelicach wybudowano pomnik. W 2007 roku z inicjatywy władz samorządowych w porozumieniu ze Związkiem Kombatantów i prezesem p. E. Reszczyńskim obiekt ten został odnowiony. Zmieniono tablicę i napis „Miejsce pamięci zamordowanych przez hitlerowców mieszkańców Lelic i okolicznych wsi w latach 1939-1945 za wolność Ojczyzny”. Zakopano urnę z ziemią z pól walki polskich żołnierzy o wolną ojczyznę i z grobu żołnierza p. Rutkowskiego na Powązkach. Uroczyste odsłonięcie tablicy odbyło się 12.11.2007 r.

  • Pomnik Pamięci Narodowej w Zbójnie

Pomnik ten umieszczony jest na skraju lasu przy drodze wojewódzkiej z Sierpca do Płocka. W miejscu tym dnia 10 lipca 1910 roku oddział Organizacji Bojowej Polska Partia Socjalistyczna Frakcja Rewolucyjna pod dowództwem Franciszka Gibalskiego stoczył krwawy bój z oddziałem carskiej armii. Pomnik upamiętniający to wydarzenie został wybudowany w 1938 r. w 20 rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości i stanął w miejscu śmierci poległych żołnierzy. Po nadejściu niemieckiej okupacji pomnik został zniszczony, ale uszkodzone fragmenty pomnika zostały ukryte i przechowywane przez okolicznych mieszkańców. Gdy po 40 latach odnalezione zostały części zniszczonego postumentu, z inicjatywy mieszkańców Zbójna oraz miejscowych władz powstała idea wskrzeszenia pamięci poległych. Akt restytuacji pomnika miał miejsce dnia 6 listopada 1988 roku w 70 rocznicę odzyskania niepodległości. Postawiono pomnik z piaskowca z tablicą „Tu 10.07.1910 roku org. bol. PPS fr. rew. pod dowództwem Fr. Gibalskiego w krwawym starciu z siepaczami caratu stwierdziła ciągłość zbrojnej walki o wolną Polskę”. W dniu 17 listopada 2005 roku pomnik został odnowiony i umieszczono tablicę z napisem „Przechodniu, przystań na chwilę. W tym miejscu 10 VII 1910 r. organizacja bojowa P.P.S. frakcja rewolucyjna pod dowództwem Franciszka Gibalskiego stawiła zacięty opór wojskom carskim. Cześć ich pamięci.”