Historia

Gozdowo – nazwa wsi pochodzi od staropolskiego gozd – gęsty las, pustkowie. Kiedyś był to teren silnie zalesiony. Początki osadnictwa w gminie Gozdowo sięgają zamierzchłych czasów. Świadczą o tym liczne stanowiska archeologiczne.

W samym Gozdowie odkryto dwa cmentarzyska szkieletowe w obudowie kamiennej z XI-XIII wieku, w których zapewne grzebano okoliczne drobne rycerstwo.

Pierwsze wzmianki historyczne dotyczące osady pochodzą z poczatku XIV wieku. Miejscowa legenda mówi, że bywał tutaj często książę Masław, przejściowy władca Mazowsza Północnego w I połowie XI wieku. Mało atrakcyjne położenie Gozdowa z dala od ważnych szlaków handlowo-komunikacyjnych hamowało rozwój wioski. Stąd też przez całe wieki osada nie zdołała się wydźwignąć ponad rolę peryferyjnego ośrodka.
W badaniach dziejów Polski w pełnym i późnym średniowieczu zwraca uwagę rola i pozycja społeczna rodów heraldycznych, wpływy polityczne ich przywódców, znaczenie powiązań i dziedziczonych tradycji rodzinnych oraz narodowych. W mazowieckiej elicie władzy owego czasu wyróżnia się ród nazwany od Gozdowa na Mazowszu Płockim. Ród ten należał do mniejszych liczebnie rodów szlachty mazowieckiej. W XV wieku nazwano ten ród „clenodium Gozdowo, Gozdovitorium”.

Pierwszym dobrze udokumentowanym posiadaczem Gozdowa w początkach XIV wieku, a zatem w dobie formowania się polskich rodów heraldycznych, był Krystyn, jeden z czołowych urzędników Bolesława II, księcia rządzącego samodzielnie od 1278 roku. Krystyn pojawił się w 1293 roku jako podczaszy książęcy. Początki jego kariery wiązały się zatem z dworem płockim i otoczeniem Bolesława II. W 1298 roku Krystyn był już podkomorzym, najpewniej w hierarchii dzielnicy czerskiej. Dzielnicę czerską na Mazowszu przejął Bolesław II po śmierci swego brata Konrada II w 1294 roku. Następnie Krystyn został awansowany na wojewodę czerskiego w kwietniu 1304 roku.

W 1305 roku Krystyn ufundował w Gozdowie kościół parafialny, wydzielając plebanowi poświętne w pobliskim Głuchowie. W akcie erekcyjnym biskup płocki Jan określił Gozdowo jako „hereditas paterna” wojewody czerskiego. Kościół nosi wezwanie Wszystkich Świętych. Jest to zastanawiające, gdyż przed połową XIV wieku w fundowanych polskich kościołach wezwanie takie należy do rzadkich. Zwraca uwagę, że święto patronalne świątyni łączyło się z następującym po nim Dniu Zadusznym, poświęconym pamięci i modlitwie za zmarłych przodków.

Krystyn poza samym Gozdowem był właścicielem Głuchowa, Dzięgielewa, Rempina, Rękawczyna, Czarnomina. W wieku XIV Gozdowo wyróżnia się wielkością na tle gęstej sieci mniejszych osad tego rejonu należących do rozrodzonej drobnej szlachty mazowieckiej.

Wieś Gozdowo leżała 20 km na północ od Płocka przy gościńcu łączącym przez Proboszczewice stolicę Mazowsza z Sierpcem. Było to wówczas najkrótsze połączenie tych dwóch wczesnośredniowiecznych grodów książęcych. Zarazem leżało Gozdowo jedynie 10 km na północny zachód od Bielska, osady targowej i węzła drogowego. Do 1305 roku, czyli do chwili ufundowania kościoła, Gozdowo należało do parafii bielskiej.

Geneologistowie ustalili , że pomiędzy innymi dziedzicami Gozdowa , mającymi miano Krystyna był : Krystyn – Wojewoda Płocki , Szymon – biskup Płocki , Krystyn – pierwszy arcybiskup Halcki , Jan Moskota – biskup. Wszystkim dziedzicom Gozdowa (wg Jana Długosza) nadawano imię Krystyn. Kolejni przedstawiciele rodu obejmowali najważniejsze urzędy Mazowsza w ciągu prawie półtora wieku.

W XIV wieku Gozdowo było tradycyjnym miejscem sądów wojewódzkich, co poświadczają księgi sądowe z tego okresu, a wiązało się to z dłuższą działalnością na urzędzie wojewody płockiego kolejnych posiadaczy Gozdowa. O działalności seniorów rodu na Gozdowie wiemy od Jana Długosza, którego informował o swym rodzie biskup Paweł Giżycki około 1478 roku. Jan Długosz, pisząc o sprawie wojewody płockiego Krystyna, którego zamordowano z rozkazu księcia I mazowieckiego, dodał, że Krystyn był dziedzicem Gozdowa, należał do rodu Gozdawów, a potomstwo jego zostało skazane na wygnanie. O związku Krystyna z rodem Gozdawów nie mogło być mowy. Zapis poczyniony przez Długosza to ślad ustnej tradycji przekazywanej w rodzie Gozdawów w XIV i XV wieku. Tradycja ta gloryfikowała Krystyna jako wybitnego wojewodę, obrońcę Mazowsza przed najazdami plemion Prusów, a zarazem ofiarę bezpodstawnych represji Konrada I.

Herb Gozdawów wyobrażał lilię, symbol niewinności, odnoszony szczególnie do Najświętszej Maryi Panny i stosowany w ówczesnej heraldyce. Symbol niewinności wiązał się z trzynastowieczną tradycją o wybitnym wojewodzie. Do tej tradycji w rodzie Gozdawów nawiązywano także przez częste nadawanie imienia Krystyn. Innym składnikiem tradycji rodowej Gozdowa była pamięć o Gozdowie jako ośrodku rodu, utrwalona w zawołaniu bitewnym „Gozdowo”. Jeszcze innym składnikiem tej tradycji była pamięć o działalności kolejnych seniorów rodu. Pamięć ta sięga czasów biskupa Pawła Giżyckiego.

Współcześnie postrzegamy herb jako godło, znak wyróżniający daną miejscowość lub prowincje w sieci osadniczej kraju. W dniu 19 maja 2004 r. Rada Gminy Gozdowo uchwaliła herb i flagę gminy Gozdowo według wzoru sugerowanego przez Centrum Heraldyki Polskiej w Warszawie. 
Obecny herb gminy Gozdowo zawiera w błękitnym polu lilię podwójną, koloru srebrnego, spojoną złotym pierścieniem. Pod lilią znajduje się pług koleśny złoto-srebrny. Oba elementy herbu odwołują się do tradycji i historii tej ziemi. Błękitne tło tarczy jest symbolem prawdy, wierności i czystości. Błękit jako symbol czystości jest barwą płaszcza Marii. Kolor żółty na fladze gminy Gozdowo jest symbolem światła i wieczności. Humanistyczne wartości jakie przedstawia herb i flaga oraz miejscowości Gozdowo sugerują, iż jest to teren korzystny dla osadnictwa i bezpieczny dla inwestycji.

Gozdowo znajduje się na drodze łączącej dwa najbliższe miasta Sierpc – Płock. Traktem przez Gozdowo wędrowali liczni kupcy rzymscy do Prus i nad Bałtyk po bursztyn, a w latach późniejszych Krzyżacy urządzali swe grabieżcze wyprawy na Płock. Gozdowskim traktem w roku 1655 przechodziły wojska szwedzkie w kierunku Płocka. W 1773 roku Król Polski Stanisław August wydał dekret zezwalający na targi we wsi Gozdowo. Powstanie listopadowe nie utkwiło w pamięci gozdowian, mimo że kilka osób brało w nich udział. Natomiast w powstaniu styczniowym, niejaki Kajetan Kowalewski ze wsi Przybyszewo ze swoim małym oddziałem sprawił wiele kłopotu wojskom carskim przechodzącym z Lipna przez Gozdowo do Leszczyna. 

Od 1863 do 1900r. o samym Gozdowie było zupełnie cicho. Dopiero wojna japońsko – rosyjska i strajki rolne w Lisewie, Kowalewie Skorupkach i Lelicach wywołały poruszenie w spokojnym i jednocześnie zacofanym Gozdowie. Spalenie portretów cara i carycy w 1905r. w wiejskiej szkole w Skorupkach przez dzieci szkolne nie pozostało bez echa. 

Prawdziwym zrywem było zorganizowanie w 1912r. Ochotniczej Straży Pożarnej w Gozdowie obejmującej wioski: Gozdowo, Kuskowo, Czarnominek, Kowalewo Skorupki, Przybyszewo Kolonię, Przybyszewo, Rempin, Rękawczyn i Zakrzewko. Do straży zapisało się 50 osób. Powstały amatorskie zespoły śpiewacze. Tak więc Ochotnicza Straż Pożarna w Gozdowie i jej młodzieżowa drużyna dbały nie tylko o zabezpieczenie mienia przed pożarem, ale rozwijały oświatę, a przez nią realne myślenie, przygotowujące młodzież do walki o niepodległość Polski. 

W okresie międzywojennym została wybudowana remiza strażacka , założono pocztę , mleczarnię oraz skład opału nawozów sztucznych. Najsmutniejsze jednak było to, że historyczne Gozdowo nie posiadało własnej szkoły i dzieci posyłano do Kowalewa – Skorupek (szkoła czteroklasowa) i do Lisewa (klasy V-VII).

W latach krwawej, trwającej przeszło 5 lat okupacji hitlerowskiej, Gozdowo mieściło się w granicach obszarów wcielonych do Rzeszy Niemieckiej. Wyrazem polityki eksterminacyjnej było tworzenie na terenie powiatu sierpeckiego, a m.in. na terenie Gozdowa obozu pracy przymusowej. W roku 1945 powstaje w pałacu podworskim Gimnazjum – jego działalność jest krótka , trwa tylko 3 lata. W 1948r. w tym samym pomieszczeniu zostaje utworzona 7-klasowa Szkoła Podstawowa, która owocnie oddziałuje na środowisko, organizując różne formy pracy kulturalno-oświatowej dla starszych i młodzieży w zakresie rolnictwa. Wyniku tego miejscowe społeczeństwo wyjednało u władz ulokowanie w Gozdowie Gromadzkiej Rady Narodowej, Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” i kasy spółdzielczej. Gminna Spółdzielnia prowadziła sklepy: spożywczy, żelazny, tekstylno-obuwniczy, magazyn zbożowy, punkty opałowe, nawozowe, materiałów budowlanych i wiele innych. Był tu również młyn i piekarnie.

Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej czynami społecznymi i przy pomocy PPRN w Sierpcu pobudowano w 1960/61 roku Gromadzki Dom Społeczny, w którym znalazły pomieszczenia: biura GRN, potem Urzędu Gminy, Ośrodek Zdrowia, Przedszkole i Biblioteka.

Wybudowany został budynek agronomówki. Straż pożarna przystąpiła do budowy „Domu Strażaka”, którego otwarcie nastąpiło w roku 1965. Została również dokończona droga bita z Gozdowa do Sierpca.

Ważnym wydarzeniem było pobudowanie i oddanie do użytku w czwartym kwartale 1962 roku szkoły „Pomnika Tysiąclecia”.
Nastąpił szybki rozwój Gozdowa. Przybywało budynków i mieszkańców. Powstało nowe osiedle. W latach 1972-73 wybudowano nową bazę GS. Oddano w użytkowanie nowy budynek banku. Pobudowano nowy Ośrodek Zdrowia.

Ważne daty we współczesnej historii Gozdowa:

1955 rok – utworzenie Gromadzkiej Rady Narodowej 
1956 rok – zelektryfikowanie Gozdowa 
1961 rok – rozpoczęcie budowy Szkoły Podstawowej w Gozdowie
1962 rok – otwarcie komunikacji autobusowej Sierpc- Gozdowo – Płock 
1964 rok – budowa bazy Gminnej Spółdzielni 
1972 rok – utworzenie Gminy Gozdowo 
1973 rok – utworzenie Banku Spółdzielczego oraz przygotowanie do budowy 
Gminnego Ośrodka Zdrowia z mieszkaniami dla lekarza oraz apteki

Gmina Gozdowo zaistniała na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie nr XX/93/72 z dnia 1 grudnia 1972 roku. Powstała z połączenia byłych gromad Lelice i Gozdowo i przyłączenia po 3 sołectwa z byłych gromad Bożewo i Goleszyn. 

Obszar nowej Gminy liczył 12.637 ha o łącznej liczbie ponad 7000 mieszkańców w 29 sołectwach, w tym 40 wiosek. Siedziba Urzędu Gminy mieściła się w budynku byłej Gromadzkiej Rady Narodowej wybudowanym w czynie społecznym w latach 1961/1962. W Urzędzie Gminy zostało zatrudnionych po połączeniu GRN Lelice i GRN Gozdowo 22 pracowników. Na terenie Gminy jako nowego tworu administracyjnego znajdowały się: posterunek MO z siedzibą w Lelicach, Gminna Spółdzielnia „Sch” w Gozdowie z 8 punktami usługowymi i 7 punktami usługowymi w Lelicach oraz z masarnią i piekarnią w Lelicach, filie Kasy Spółdzielczej w Goleszynie, Gozdowie i Lelicach, PGR w Rempinie, filia POM w Lelicach, kółka rolnicze w Gozdowie, Lelicach, Ostrowach, Rempinie i Bonisławiu. 

W uznaniu nieocenionych zasług dla Polski i Świata Uchwałą Rady Gminy z dnia 23 grudnia 1999 r. Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II został nadany tytuł Honorowego Obywatela Gminy Gozdowo.